Illersuisut Siumumiik tapersersorpagut

MIO Inuillu Innarluutillit Illersuisuat Naalagaaffiit Peqatigiit Meeqqat Inuillu Innarluutillit pillugit isumaqatigiissutaat aallaavigalugit sulisut, kiisalu Utoqqaat Illersuisuat allanngortoqaratik ingerlaannartariaqarput, taamatut isumaqarput Siumup ulluinnarni aqutsisui. Naalakkersuisut inatsisissatut siunnersuutaat qanittumi tusarniaassutigineqalersoq isumaqatiginngilarput, eqiterutitsiniarneq
akerleraarput. Meeqqat Innarluutillillu Illersuisuat, Utoqqaallu oqaaseqartuat tamarmik sulilluartut aqutsivimmut ataatsimut katersuutsinniarneqarnerat suliaanik sanngiillisaataassasoq ernumassutigaarput.

Ukiuni kingullerni illersuisut pingasuusut angusarissaarlutik sulilluarsimaqaat.
- MIO 2011-imi pilersinneqarpoq. Illersuisoqarfinnilu misilittagartunerpaajulluni, innuttaasut nuna tamakkingajavillugu qanimut oqaloqatigisarsimallugit, kommuuninullu tamanut kiisalu Namminersorlutik Oqartussanut nalunaarusiat meeqqat atugaanut ilaatigut pitsaanngeqisunut tunngasut qaqilerlugit
suliaqarluni Tilioq 2017-imi pilersinneqartoq, piffissaq sivikikkaluartoq maannamut pissutsit piviusut ilaatigullu imaannaanngeqisut qaqilerlugit sulivoq. Innarluutillillu atugaat pillugit nalunaarusiat imaannaanngitsut Kommuuninut kiisalu Namminersorlutik Oqartussanut takussutissiaralugit suliaraat, Inuit Innarluutillit illersorneqarsinnaasumik nunatsinni inooqataasinnaaqqullugit, , Erik Jensen oqarpoq
nangillunilu.

- Illersuisut pineqartut ajunngilluinnartumik sulipput qujassutissaqarfigaagullu. Suliatik arlaannaanulluunniit attuumassuteqaratik pimoorusseqalutik ingerlapput.
- Pissutsit piviusut aallaavigalugit nalunaarusiortarlutik, tamassumallu ilaatigut kingunerisarpaa oqartussanut nuannerpallaanngikkaluartunilluunniit aaqqitassanik saqqummiussisarnerat, inuiaqatigiinni atugassarititaasut arlalitsigut pitsanngorsaavigineqartariaqaqisut pisariaqaqisulli saqqummiuttarmatsikkit.
Maannalu aamma utoqqaat illersuisuat ukioq ataaseq qaanngiussimalerpoq pilersinneqarmalli. Utoqqaallu illersuisuat massakkorpiaq pingaarutilimmik nassuiaasiorpoq, taamaalilluni tassanissaaq pissusissamisoorsinnaanngilaq Utoqqaat Illersuisuat sulilluni aallarnisarlualeruttortoq suliaasa tunngaviinnik allanngortitsisoqassappat, uparuaalluni oqarpoq.

Ilumoortumik illersuisunik soraatsitsineruvoq 

Isumaginninnermut Naalakkersuisup Martha Abelsenip aammalu Peqqissutsimut Naalakkersuisup Anna Wangenheimip maanna ukiup naalernerani oqaluuserisassanngortitaannut Siumumiit naammagisimaarinninnginnerput apuupparput.
- Siunnersuutaat ilumoortumik sulisutsialappassuarnik soraarsitsineruvoq. Suliaat isaterneqalerput, minnerunngitsumillu qitiusumiik aqutsiniarnermik aallaavilimmik atuutsitsiniaanerullutik. Imatullu isumaqartinniarneqarlutik; suut tamarmik kattunneqarpata aatsaat Naalakkersuisunut pitsaanerusumik siunnersuisoqarsinnaalissasut. Inuiaqatigiit qanimut oqartussaanerat maanna illersuisoqarnermi nukittoqqutigineqartoq peerniarneqarpoq, eqiterutsitsinikkut innuttaasut oqartussanut ungasinnerulernerannik kinguneqartussamik, Erik Jensen oqarpoq.
Paasissutissanik ilisimasanillu katersuisimaneq pingaaruteqarluinnartuuvoq tamanik qitiusoq, tamannalu annaasaqaataassaaq illersuisoqarnerit kattunniarneqassappata, Erik Jensen isumaqarpoq.
Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit Inuillu Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit aamma pingaarutilerujussuupput maannatut allanngoratik ingerlaannarnissaat kissaatiginarluni. Taakkumi inuiaqatigiinni ineriartornerup ingerlalluarnissaannik pingaartillinnik suliaqartuummata.
 

Nalunaarusiamiit nalunaarusiamut
Siumup Inuit pisinnaatitaaffii, meeqqat pisinnaatitaaffii aammalu nunarsuaq tamakkerlugu Naalagaaffiit peqatigiit piujuaannartitsinissaq anguniarlugu anguniakkat 17-it isumaqataaffigai inuiaqatigiillu ineriartorneranni anguniakkat taakkua anguneqarnissaat pillugu sulilluni.
- Nunarsuarmioqatigiinni inatsisit pisinnaatitaaffiillu atuuttussanngortissimasagut malittussaavagut, soorunami. Nalunaarusiamiit nalunaarusiamut apuunneqartarput oqartussat sutigut sumiginnaanersugut aammalu innersuususiortoqartarluni qanoq ingerlariaqissinnaanersugut, pineqartut aaqqiivigineqassappata. Tamakkua saniatigut inuiaqatigiinni qanoq inissisimaneq pillugu nalunaarusiaqartarput. Tassami inuit pisinnaatitaaffii kisimik pineqanngillat, aammali ilisimatusarnermik nalunaarusiat, soorlu inuunermi atukkanut misissuineq, angerlarsimaffeqanngitsut pillugit, pinerluttarneq pillugu, meeqqat inuusuttullu pillugit il. il.
- Amigaataasoq tassaaneruvoq ajornartorsiutaasutut tikkuartukkani tigussaasunik iliuusissanik pilersitsisinnaassalluni ajornartorsiutit pineqartut qaangerneqarsinnaaqqullugit. Namminersorlutik Oqartussat aammalu kommuunit tamakkununnga pikkorinnerulertariaqarput, tamannalu kivitseqatigiinneq pitsaasumik anguneqassappat inuiaqatigiit qanimut suleqatigilluinnarlugit ingerlanneqartariaqarput, Erik Jensen oqarpoq.

Allatigut sipaarniarniarta
Siumup nuna tamakkerlugu ataatsimeersuarnerani oqaluuserineqartut ilagisimavaat,
allaffissornerujussuaq, taamatumunngalu aningaarsartuutikillisaanissaq. Taamaattumik isumaqarpugut sipaarniartoqassappat immikkut ineqarnermut akiliutaasartut sipaarniarfissatut aqqutaasinnaasut.
- Sipaarnissamut periarfissaasinnaasumut tikkuagaqassagutta, taava Nuummi immikkuutitaartumik attartorlutik isumaqatigiissuteqarfiusut ukuusut sisamat; MIO, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit, Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiit Utoqqaallu Illersuisoqarfiat ataatsimoortumik
attartortunngortinneqartariaqarput. Soorlu nutaaliorfiit inerisaasartut assigalugit ulluinnarni qanimut attaveqatigiissinnaanngorlugit, taamaalilluni imminut attaveqaqatigiinneq pissusissamisoortumik tamanut iluaqutaasumik sunniuteqassaaq, naak ulluinnarni piginnaaneqarnermut suliassanullu tunngasutigut imminnut akuleruttanngikkaluarlutik. Taamaalilluni suliamik tunngasutigut
siunnersueqatigiittoqarsinnaavoq soorlulusooq tamanna aamma inatsisissami siunnersuummi ujartorneqartoq, Erik Jensen tikkuaavoq.
 

Nutaamik atorfinitsisineq
Naggataatigut minnerunngitsumillu maluginngitsoorsinnaanngilarput kissaatigineqarmat ataatsimiititaliarsuup suleqatigissassaa tassaasoq, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit – Danmarkip Naalagaaffittut Siunnersuisoqatigiiffia. Tamannalu peqatigalugu Nunatsinni inuit pisinnaatitaaffii
aammalu kalaallit Danmarkimiittut inuit pisinnaatitaaffii pillugit suliaqarnissaq.
- Tassani aamma ajoraluartumik takusinnaavarput iliuusissaq kimilluunniit ujartorneqanngitsoq aallartinneqarsimasoq. Tassanilu paasinarsisutut ippoq inatsisissatut siunnersuut suminngaanneernersoq, tassami siunnersuisoqatigiit taakkorpiaat pineqartut ullumikkut siulittaasuat ataatsimiititaliarsuarmut nutaassamut siulittaasuutinniarneqarmat 2022-miit 2025 tungaanut. Siulittaasoq pineqartoq
allattoqarfimmi Nuummi inissisimasussami 12,1 million kr.-inik naleqartussatut tagginneqartumi akisussaanerpaajulissasoq pilersaarutigineqarpoq. Isumaqanngilagut allaffissornerput suli annertusassagipput akunnermuliuttut amerlisarnerisigut, kisiannili piumasarivarput illersuisoqarfiit tamarmik ullumikkutut ingerlaannassasut kiisalu illersuisut sulilluartut innarlerniarneqassanngitsut, Erik Jensen, Siumup siulittaasua naggasiilluni oqarpoq.