Anguniakkat malippavut

2014-p ukiaani naalakkersuinikkut siuttuunitsinni ajalusoorluinnarpugut, partii nutaamik siulittaasussarsiortariaqarmat ikerinnakkullu inatsisartunut qinersisoqartussanngormat. Qineqqusaarutigaarput aalisarnerminngaaniit annertunerusunik isertitaqarusulluta, aatsitassarsiorneq aallartinniarlugu takornariartitsisarnerlu inerisarniarlugu mittarfinnik nutaanik pilersitsiniarluta. Qaammat ataaseq qaangiuttoq qinersinermi qinersisartut tatiginninnertik partiitsinnut takutippaat naalakkersuinikkullu siuttuusinnaalerseqqilluta. Maanna ukiut tallimat sinnerlugit qaangiutereerput, taamaattumillu naleqquppoq aperissalluni tatiginninneq taamaattoq sumut atorparput?

Suliffissarpassuarnik pilersitsinitsigut qulakkeerparput aamma inuusuttut inuiaqatigiinni suleqataallutik sulinikkut annertunerusumik peqataalernerat. Tamanna imminnut napatissinnaalernerannut nunattalu aningaasaqarneranut iluaqutaassaaq.

Sulili anguniagarput angunngilarput, suli suliassaqarpugut, suliffissarsiortummi tamarmik suliffissaqartittariaqarpagut.

Tulluusimaarutigaarputtaaq mittarfissuassat nutaat pilersinneqarnissaannut siuttuugatta. Nunatta oqaluttuarisaanerani sanaartugassanut aningaasaliinerit annersaat timitalerlugu. Mittarfissuit angallavissanik nutaanik periarfissanik kisimik pilersitsinavianngilallat, suliffippassuarnik takornariartitsineq aqqutigalugu pilersitsissapput timmisartumillu avammut nioqqutissaatitsinnik tuniniaanernik pilersitsitsissaallutik. Mittarfissuit pilersinneranni nuna ataqatigiinnerusoq anguneqassaaq mittarfiit minnerit Nanortalimmi, Narsami, Kangaatsiami, Qasigiannguani, Qeqertarsuarmi, Uummannami, Ittoqqortoormiuni Tasiilamili pilersinnerisigut.

Air Greenlandip tamakkiisumik pigilerneratigut mittarfissuarnillu pilersitinitsigut nunat tamalaat akornanni timmisartuussinissat piareersaleruttorpagut. Taamaattumik helikopterinik tallimanik pisinerup kingunerisaanik nunatsinni ataqatigiinnersusumik sukkanerusumillu angallassinnaaneq pilersissavarput.
Takornarissanut visitorcenterinik kommunini tamani sananissaq aallartipparput, siullerlu Ilulissani sanallugu aallartittareerparput.

Ukiunut tulliuttunut qiviaruma aalajangiiffissat namminiilivinnissatsinnut pingaaruteqarluinnartut pisussaapput. Pisussaaffigaarput kinguaatsinnut pitsaasumik aqqutissiuussissalluta, taakkumi aqqutissaanni ujaqqat aporfigisimasagut taakkununnga aporfiunnginnissaat qulakkeerniarlugu sulisariaqarpugut. Taamaattumik ilinniartitaaneq inuiaqatigiittut inuttullu ataasiakkaatut namminiilivinnissatsinnut aqqutissiuutisuussaaq.

Suli pingaarutilinnik aalajangiiffissarpassuaqarpugut, ilaatigut qanoq ililluta pitsaanerusumik nunatsinnullu iluanaarnarnerusumik aalisakkanik pisassiissutinik agguaariaaseqassanerluta. Takornariartitsisarnerup annertusinerata nunatsinnut ajunaarutaanani iluanaarutaanissaa qulakkeerniarlugu piareersarnerit pisariaqartut ingerlatissavagut.

Sisimiut Kangerlussuullu akornanni aqqusinniussaagut, taamaasilluta nunap immikkoortuata ataqatigiittoq annertuumik ineriartortinneqarsinnaalersillugu.

Aatsitassanut politikki pillugu qinersisartut tatiginninerat angusimavarput. Maanna aatsitassarsiorfiit arlallit ingerlapput sulilu amerlanerusunik kajungilersitsiniarluta sulivugut. Massa immaqa ullumikkut ataasiakkat kissaatigaluaraat piaaffiit amerlanerussasut ingerlaleriissasut, aatsitassaatitta isumannaatsumik piiarneqarnissaat qulakkeerneqartassasoq aalajangiusimavarput, aalajangiusimasuassavarpullu.

Avatangiisit pillugit aningaasaateqarfiup pilersinneratigut nunatsinni eqqaaveqarfiit iluarsaallugit aallartippagut. Amerikkarmiut savalimmiormiullu nunatsinniissimaneranni mingutsitaat torersarneqarput nunatta aningaasartuutiginngisaannik. Mingutitsisummi mingutsitatik torersarnisaat akisussaaffigaat.

Attaveqaatit digitaliusut annertuumik inerisarpavut innuttaasunut iluaqutissanngorlugit. Innuttaasut 92 %-ii Flatratimik pilersorpavut sinnerilu satillettikkut attaveqaateqarfiusut ukiuni tulliuttuni nunap sinneratut atugassaqartilerniarpavut. Digitalimik periarfissat atorluassavagut, internetikkut alimmasissumik ilinniartitaanerit innuttaasunut annertunerusumik pisinnaanngortillugit.

Innuttaasut inissiaqarnikkut pitsaanerusumik atugassaqartinniarlugit 2015-imiit 2023-ip tungaanut inissanik sanaartornernut, nutarterinernut piiaanernullu 2 mia. kr. atorniarlugit aalangiusimavagut. Suliffeqarfiit pisortanit pigineqartut peqquagut inissialiortiternerni ataatsimoorlutik inissiassaaleqinerup akiorneqarnissaannut suleqataaqqullugit, inissiassaaleqinerup annikillisinnissaa sukkanerusumik aaqqinneqarsinnaaqqullugu.

Meeqqat inuusuttullu atugarisaat immikkut isiginiarpagut – tamannami uummatitsigut annertuumik pingaartitaraarput – inatsit, isumaginninnikkut ingerlatsiviit toqqaanneq pisussaaffilernerisigut, meeqqat atugaannik pitsanngorsaasussaq pilersipparput. Taamatuttaaq erninermi sulinngiffeqartarneq sap.ak. 4-inik sivitsorparput.

Utoqqalinersiutilittatta pisartakkat saniatigut annertunerusumik sulinikkut isertitaqarsinnaanerinnut atugassarititaasunik pitsanngorsaavugut, pisartagaannik ilanngartuutinngikkaluarlugit sulisinnaanerat periarfissiissutigaaput.

Taamatuttaaq inuit suliffimmi saniatigut sulisarnerata imminut akilersinnaanerulernissaa siunertaralugu sulinermut ilanngaat atuutsilersipparput. Tassami sulisinnaasut tamaasa atorfissaqartippagut.
Suliffeqarfinnik mikisunik akunnattunillu aallarnisaanissamut oqilisaataasunik suliniuteqarpugut. Suliffeqarfiit namminersortut nunaqavissunit pigineqartut tassaasussaapput nunatta namminiilivinnissaanut kivitseqataasut, taamaattumik maannangaaq aallarnisaanernik pikkorissaanerit kommunit peqatigalugit ingerlanneqarnerat pilersinnikuuarput.

Erngup innaallagissallu akiisa nuna tamakkerlugu assigiimmik akeqartitsineq atuutilerseqqipparput. Pingaartitaraarput nuna tamakkerlugu ineriartorsinnaajuarnissaq, erngup innaallagissallu akiisa qaffasinnerujussuisa inuuniarneq akisungaatsiartissimavaat. Siornatigut akit nikinganerujussuisa, akit
assigiikkunnaarsinneqarnerisa kingorna, nunaqarfiit isorliunerusullu artukkingaartiartarsimavai. Akit qaffasinnerpaaffilernerisa kinguneraat nuna tamakkerlugu inuuniarnikkut oqinnerusumik periarfissaqarneq.
Ilaanni sakkortuumik politikkikkut oqallinnerit pisaraluartut, partiinik allanik suleqateqarsinnaaneq naalakkersuisooqatigiinnillu assigiinngitsunik pilersitsisinnaaneq takutissimavarput.

Partiitta partiinik allanik suleqateqallaqqinneratigut angusarpassuit naammassineqartarput. 2014-imiit partiit inatsisartuniittut tamarmik annikinnerusumik annertunerusumillu suleqatigisarpagut, tamassuma takutippaa partiinik allanik suleqateqarsinnaanerput ilisarnaatigigipput.

Naak annertuunik angusaqarsimagaluarluta suli partiitut nunatullu suliassaqarpugut. Nunatta tunngaviusumik inatsisissaa allallugu naammassissavarput. Nunatut qanoq ittumik iluseqarnissatsinnik tunaartaliisoq isumaqatigiissutigalugu naammassineqarnissaa siuttuuffigissavarput. Iluseq inuiaqatigiinnut tulluartoq illersuisorlu nunatsinnullu naalagaaffittut naqissusiisoq pilersissavarput.

Suliassaqarfiit amerlanerusut nunatsinni akisussaaffigineqalernissaat sulissutigiuarparput. Taassuma ataani nunami allamiunut tunngassuteqartut pillugit akisussaaffik. Taamaasilluta kikkut qanorlu amerlatigisut nunani allaneersut nunatsinnut tikerarnerat nammineq aqussinnaanngorlugit.

Kulturitta ineriartornera tapersersussavarput, inuusuttut immikkuullarissunik pikkoriffillit eqqumiitsuliaminnik ineriartortitsinissaminnik pitsaanerusumik atugassaqarteqqullugit.

Naggataatigut – susassareqatigiinnerput sutigut tamatigut kikkuugaluaruttaluunniit pingaartinnerusariaqarparput. Meeqqat inersimasut utoqqaat tamatta atorfissaqarpugut, tamattalu immitsinnut tikilluaqqusariaqarpugut. Immitsinnut susassareqatigiinnerput siulitsinnit kingornussarsiarput attatiinnartariaqarparput, inatsisitigullu killilersorneqannginnissaa qulakkeertariaqarparput.

Piffissami sivikitsumi angusaqangaatsiarpugut, nalungilarpulli suli suliassaqarluta. Anguniakkat malippavut.